Owoce --Temat kulinarny

natalia

Jeżyna początkowo występowała tylko w Eurazji i Ameryce Północnej w klimacie umiarkowanym, z czasem jednak rozprzestrzeniła się także po innych strefach klimatycznych. Niemal na całym świecie rośnie zarówno na dziko, jak i uprawiana na terenach gospodarstw. Zwyczaj jej hodowli rozpowszechnił się dopiero w XIX wieku. Jeżynę bezkolcową udało się wyhodować w połowie XX wieku.

Jeżyna należy do roślin różowatych. Jest krzewem, którego pędy osiągają ok. 3-6m. Owocują w drugim roku, po czym obumierają. Owoce nie dojrzewają jednocześnie, więc na jednym krzewie są owoce dojrzałe i niedojrzałe. Są to owoce złożone - każdy składa się z małych pestkowców.

Jeżyny należy zbierać tylko wtedy, gdy są zupełnie dojrzałe i należy od razu spożywać, gdyż szybko się psują. Podobnie jest w przypadku owoców kupionych. Rosną od lipca do końca sierpnia i też jedynie w tym okresie są w sprzedaży. Jeśli wybieramy się na jeżyny do lasu, najlepiej być tam wcześnie rano w słoneczny dzień. Owoce trzeba zrywać bardzo delikatnie wraz z dnem kwiatowym. Jeżyny można przechowywać jedynie w warunkach, gdzie panuje temperatura 0OC, jeśli takiego miejsca nie mamy, nie należy wkładać jeżyn do lodówki, bo po jednym dniu tracą na wartości. Jeśli musimy, to możemy je zamrozić.

Owoce te zawierają witaminę A, B6, C i E oraz kwas foliowy, sód, potas, fosfor, magnez, żelazo i niewielkie ilości cynku. Obecność garbników powoduje, że jeżyny działają ściągająco, przeciwzapalne i uspokajająco. Dobre są także podczas kuracji leczenia gardła i jamy ustnej. Dowiedziono także przeciwdziałanie występowania nowotworów.

Z jeżyn można zrobić mnóstwo pysznych deserów, soków i koktajli owocowych, także przygotowywać konfitury i lody. Najpopularniejsze są świeże z bitą śmietanka i z cukrem.

natalia

Kiwi było już uprawiane 1000 lat temu w Chinach, w dolinie Jangcy. Do Europy zostało sprowadzone bardzo późno, bo dopiero ok. 1900 r. Wcześniej kiwi było znane tylko z botanicznych opisów. W 1906 r. w Nowej Zelandii wyhodowano pierwsze drzewa z nasion otrzymanych w prezencie od Chin, a w cztery lata później wydały one pierwsze owoce. Dziś Nowa Zelandia jest głównym producentem kiwi. Nazwa pochodzi od żyjącego tam ptaka o tej samej nazwie – być może włochata skórka owocu przypominała Nowozelandczykom opierzenie młodego ptaka kiwi.

Kiwi należy do rodziny aktinidiowatych. Jest to roślina, której owoce mają słupki zbudowane z wielu owocników i zalążni podzielonych na komory. Po przekrojeniu kiwi widać resztę słupka i promieniście ułożone komory. Jego wielkość jest podobna do kurzego jaja i charakteryzuje się brązową, włochatą skórką. W smaku jest słodki i jednocześnie nieco kwaskowaty, trochę przypomina przejrzały agrest.

Jeśli kupujemy kiwi, należy wybierać tylko najtwardsze owoce, gdyż dłużej będzie można je przechować. Niestety kiwi szybko się psuje. Można je trzymać w lodówce, wtedy ich pozostają znacznie dłużej świeże. Można je także konserwować różnymi metodami. Bez problemu można także zamrażać.

Kiwi nadaje się do sałatek owocowych, można je także kandyzować, zalewać alkoholem, suszyć i robić z niego kompot. Najczęściej jest jednak spożywany na surowo.

natalia

Kokos

Nie wiadomo dokładnie skąd się wywodzi palma kokosowa, ale można domniemać, że z Polinezji lub południowo-wschodniej Azji. Orzech kokosowy może przepływać wiele tysięcy kilometrów, nie tracąc przy tym zdolności do kiełkowania, dzięki temu rozprzestrzenił się na całym świecie na wszystkich tropikalnych ziemiach. Nazwa pochodzi od hiszpańskiego coco – duch, widmo. Być może przez trzy wgłębienia kiełkowe w skorupie, miał dla Hiszpanów dziwny wygląd.

Kokos należy do rodziny palm. Zazwyczaj rośnie maksymalnie do wysokości 30 m. Duże, pierzaste liście mają długość maksymalnie 6 m. Kwiatostan składa się z setek męskich i tylko kilku kwiatów żeńskich, z których po zapyleniu rosną i dojrzewają przez 12 – 15 miesięcy owoce. Wbrew pozorom, z punktu widzenia botanicznego, kokos wcale nie jest orzechem, ale pestkowcem (według niektórych ziarniakiem). Kształt jest okrągły lub lekko jajowaty o długości ok. 25 cm i wadze maksymalnie 8 kg.

Przy zakupie kokosa, należy nim wstrząsnąć, by przekonać się czy w jego wnętrzu jest jeszcze mleczko kokosowe, bowiem, wyschnięte jądro kokosa jest niejadalne. Sam kokos może być przechowywany tak długo, jak długo skorupa nie jest uszkodzona a w jego wnętrzu jest jeszcze mleczko. Należy jednak pamiętać o tym, że zanim orzech trafi do naszego domu, przebywa on długą podróż i nie należy się zbyt ociągać z jego spożyciem. Po rozłupaniu można go przetwarzać, suszyć lub zamrażać.

By spożyć orzech kokosowy, należy najpierw go rozłupać. W tym celu trzeba najpierw wywiercić w nim dziurę, przelać mleczko kokosowe do jakiegoś naczynia, następnie owinąć owoc jakimś ręczniczkiem kuchennym lub innym materiałem, położyć na podłodze i celnie uderzyć młotkiem. Najlepiej schrupać go na surowo. Obecnie istnieje możliwość zakupienia wiórków kokosowych, które można dowolnie przetwarzać. Smaczne są też płatki kokosowe jedzone z mlekiem lub jogurtem. Z kolei sok z kokosa jest dobrym dodatkiem do alkoholi. Schłodzone mleko kokosa jest bardzo orzeźwiające, z wysuszonego jądra kokosa można wyrabiać śmietankę kokosową lub olej. Kokos jest bardzo smaczny i do tego wartościowy – zawiera witaminę B2, B6, C i E oraz kwas foliowy, potas, wapń, magnez, fosfor, żelazo, sód i cynk. Wartość energetyczna wynosi ok. 620 kcal.

natalia

Malina

Już w epoce kamienia nasi przodkowie zbierali dziko rosnące owoce malin, ale dopiero w średniowieczu zaczęto je uprawiać. Obecnie istnieje bardzo dużo różnych odmian malin, wszystkie są wyjątkowo smacznym dodatkiem do deserów. Naukowa nazwa gatunkowa brzmi Rubus idaeus i wzięła się od greckiej góry, znajdującej się na krecie, nazywanej Ida. Ponoć była gęsto obrośnięta krzewami maliny.

Malina należy do rodziny różowatych. Owoce rodzą się na pędach jednorocznych i potem obumierają. Same maliny należą do owoców zbiorowych – każda z nich składa się z wielu małych i kulistych pestkowców. Bardzo łatwo odrywają się od dna kwiatowego, gdy są już całkowicie dojrzałe. Największa ilość owoców na krzewach przypada na lipiec. Maliny występują w bardzo wielu barwach: czarnej, purpurowej, pomarańczowej, żółtej lub białej.

Z krzewów zrywa się tylko dojrzałe owoce – takie które dają się łatwo oderwać od kwiatostanu. Są bardzo delikatne, dlatego należy uważać, by ich nie zgnieść. Ich trwałość jest bardzo krótka, dlatego podczas zakupu warto na to zwrócić uwagę. W miarę możliwości nie należy ich także myć, gdyż po pierwsze są delikatne a po drugie woda szybko wypłukuje z nich aromat. Można je przechowywać w lodówce, ale już po jednym dniu tracą aromat i są znacznie gorsze. Można je za to mrozić.

Najlepiej jeść świeże maliny ze śmietanką, z lodami lub innymi deserami. Najsmaczniejsze są podane w temperaturze pokojowej. Można z nich robić dżemy, konfitury, musy, soki, a nawet parzyć herbatę.

natalia

Mandarynka

Mandarynka najprawdopodobniej pochodzi z Chin i Indii, choć według niektórych źródeł była też uprawiana w Japonii. Pierwsze wzmianki na jej temat można znaleźć w piśmiennictwie XII wieku, ale do Europy dotarła dopiero w XIX w. Obecnie najróżniejsze odmiany mandarynki hoduje się na całym świecie m. in. w krajach śródziemnomorskich, Australii, Japonii, Ameryce Północnej i Południowej a także w Afryce i Azji. Nazwa prawdopodobnie pochodzi od dawnej nazwy wyspy Mauritius, która niegdyś brzmiała Mandara.

Jest to krzew rosnący do wysokości 5-7 m. Należy do rodziny rutowatych. Owoce z kolei są jagodami o kulistym, lekko spłaszczonym kształcie. Ich skórka łatwo daje się oddzielić od miąższu, podobnie jak poszczególne segmenty miąższu. Mają bardzo silny aromat i słodki smak. Istnieją różne odmiany mandarynek – z nasionami i bez. Owoc ten daje się łatwo krzyżować z innymi owocami cytrusowymi. Dzięki takim krzyżówką mamy dziś tangerynki, tangele, czy klementynki. Niestety zazwyczaj mają słabszy aromat, choć ich zaletą jest to, iż są bezpestkowe.

Mandarynki w największej ilości dostępne są w sprzedaży w miesiącach zimowych. Mają dość długą trwałość. Można je przechowywać zarówno w temperaturze pokojowej, jak i w lodowce. Poza tym mandarynki można także konserwować różnymi metodami. Nie ma przeciwwskazań, by owoce te mrozić, czy suszyć.

Zawierają dużą zawartość witaminy A i C, potasu, wapnia, fosforu i magnezu. Wzmacniają układ odpornościowy i krążeniowy.

Najczęściej jada się je na surowo. Podczas obierania owoc nie puszcza soków, więc świetnie nadają się do pracy, czy szkoły na przekąskę. Mandarynki z konserw można wykorzystać do sałatek owocowych, budyniów, ciast a nawet do pikantnych dań. Dobrze współgrają z jajkami, majonezem, pieczarkami czy szparagami.

natalia

Mango

Ojczyzną tego jednego z najsmaczniejszych tropikalnych owoców jest południowa oraz południowo-wschodnia Azja. Mango znane było Hindusom już 4000 lat temu – czczone jako pokarm bogów znalazło ważne miejsce w licznych podaniach i legendach. Obecnie około 1000 jego odmian uprawianych jest także w tropikalnych regionach Ameryki, Afryki, Australii i Oceanii.

Mangowiec jest wiecznie zielonym, wysokim, bo sięgającym nawet 25 metrów, drzewem. Ma ono długie, zwisające gałęzie i słabo wyodrębnioną koronę. Zależnie od warunków klimatycznych czas, który upływa między rozwinięciem się kwiatów a pełnym wykształceniem owoców, wynosi od 3 do 6 miesięcy. Osadzone na długiej szypułce owoce mango mogą mieć różne rozmiary. Największe z nich osiągają długość nawet 25 cm, średnicę 10 cm i imponującą wagę 2 kg. Gruba, zielona lub żółto-czerwona skórka ochrania słodko-kwaskowy, pomarańczowy albo żółty miąższ, w którym zatopiona jest dość duża pestka.

Należy kupować wyłącznie owoce o błyszczącej, nieuszkodzonej skórce. Dojrzałe mango powinno lekko ugiąć się pod dotknięciem, twardym owocom dobrze jest pozwolić zmięknąć, zostawiając je na kilka dni w temperaturze pokojowej. Później mogą być przechowywane w lodówce nawet do kilku tygodni. Spożywane najczęściej na surowo, bez żadnych dodatków mango oferuje nie tylko bogactwo smaku, ale także wielość witamin (C, P, karotenu) i soli mineralnych (zwłaszcza potasu i wapnia). Jest ono również wybornym dodatkiem do deserów, świetnie się sprawdza w sałatkach, szczególnie w towarzystwie krewetek, szynki czy awokado.

natalia

Melon

Do tej pory nie udało się jednoznacznie ustalić miejsca, z którego wywodzi się ten aromatyczny, słodki owoc. Melon rośnie bowiem dziko zarówno na terytorium Azji, jak i Afryki. Pewnym jest, że w Azji uprawiano go już 4000 lat temu, znany był także starożytnym Egipcjanom, a w Europie szczególnie cenili go Rzymianie i Grecy. Tysiące lat upraw doprowadziły do wyselekcjonowania całej gamy odmian tego owocu.

Melon to wieloletnia, płożąca się roślina o długiej (2-3 m), owłosionej łodydze. W zależności od odmiany owoc może być okrągły bądź eliptyczny, żółtej, zielonej lub brązowej barwy, zwykle o dość głęboko pobrużdżonej powierzchni. Wodnisty bądź lekko mączysty miąższ melona ma z reguły biały, żółty czy też zielonkawy kolor i roztacza wyjątkowo intensywny aromat.

Wybierane przez nas owoce powinny wydawać się ciężkie w stosunku do swojej wielkości. Wtedy mamy pewność, że są one dojrzałe, a ich smak i aromat w pełni wykształcone. Melony są wyjątkowo trwałymi owocami, przechowywane zawinięte w folię w lodówce wytrzymują nawet do kilku tygodni. Najlepiej jeść je schłodzone, gdyż wtedy soczysty miąższ nabiera odpowiedniej zwartości. Melon jest idealnym składnikiem zarówno słodkich, jak i pikantnych sałatek, rewelacyjnie nadaje się także do drinków czy sorbetów.

natalia

Morela

Morela, podobnie jak inny niezwykle smaczny owoc – brzoskwinia, wywodzi się ze starożytnych Chin, a dzikie odmiany tego drzewa po dziś dzień rosną na wzgórzach otaczających Pekin. Chińczycy rozpoczęli uprawę moreli już 5000 lat temu. Z biegiem wieków dała się ona poznać także mieszkańcom Azji Mniejszej, Persji i Afganistanu. Dziś to niepozorne drzewko rośnie w strefie klimatu umiarkowanego na wszystkich kontynentach, a znanych są tysiące jego odmian.

Morela ma postać niewysokiego drzewa, blisko spokrewnionego z brzoskwinią, dorastającego do wysokości 7 metrów. Kuliste owoce mają wyraźną, dzielącą je na dwie połowy bruzdę i aksamitną, żółtą lub czerwoną, porośniętą delikatnym meszkiem skórkę. W miodowo-złotym, słodkim lub lekko kwaskowym miąższu zatopiona jest jasnobrązowa, spłaszczona pestka.

Kupując morele, powinniśmy zwrócić uwagę, by owoce były nieuszkodzone, a ich skórka aksamitna w dotyku. Morele dość szybko się psują, nie należy ich więc przechowywać w lodówce dłużej niż 2 dni.

Morele są bogatym źródłem beta-karotenu i likopenu, które powstrzymują różne choroby serca. Witamina A sprzyja ponadto dobremu wzrokowi i niweluje destruktywny wpływ wolnych rodników na komórki i tkanki ludzkiego organizmu.

Morele spożywa się na surowo, suszone, pieczone w cieście, a także przetworzone na dżem. Świetnie nadają się do dekorowania powierzchni tart i tortów. Ponadto wyrabia się z nich kompoty, brandy i likier.

natalia

Papaja

Papaja pochodzi z Ameryki Północnej, tam już rdzenni mieszkańcy uprawiali drzewo papai i jedli jego owoce. Jednak dzika forma papai nie jest znana. Gdy na te ziemie dotarli Portugalczycy, zabrali potem ze sobą papaję do Europy. Jej popularność spowodowała, że współcześnie uprawia się ją we wszystkich krajach strefy klimatycznej tropikalnej i subtropikalnej. Nazwa pochodzi od karaibskiego słowa apapai – drzewo zdrowia.

Papaja należy do roślin papajowatych – melonowcowatych. Choć jego wygląd przywodzi na myśl drzewo, to jednak jest byliną i osiąga wysokość do 10 m. Kwiaty i owoce są osadzone w kątach liści. Owoce papai zalicza się do jagód. Roślina ta zazwyczaj jest dwupienna, bywa, że w trakcie swojego życia zmienia płeć, albo jest obojnaka – ma kwiaty męskie i żeńskie. Owoce powstają tylko z żeńskich kwiatów. Waga takiego owocu wynosi ok. 5-10 kg, podczas gdy owoce z papai o kwiatach obupłciowych są znacznie mniejsze, ważą ok. 200-600 g. Te ostatnie są wysyłane na eksport. papaja ma gruszkowaty kształt o długości 15-20 cm. Skórka niedojrzałej papai jest zielona, ale z czasem staje się żółto-pomarańczowa. We wnętrzu owocu znajduje się komora z nasionami.

W sprzedaży są dostępne przez cały rok. Na eksport są wysyłane jeszcze zielone papaje, ale w trakcie podróży dojrzewają. Zdarza się, że można je kupić nadal w postaci niedojrzałej, wtedy najlepiej pozwolić im dojrzeć w domu, ale niie można ich wówczas wystawiać na działanie promieni słonecznych. Dojrzała papaja jest zaróżowiona i łatwo poddaje się naciskowi. Taką można maksymalnie przez dwa tygodnie przechowywać w lodowce. Obraną i bez pestek można także suszyć i zamrażać.

Papaja jest bogatym źródłem takich substancji odżywczych jak: karoten, witamina C, potas, magnez i włókno pokarmowe. Papaja ma właściwości przeciwzapalne, chroniące przed rakiem, chorobami serca, jaskrą, reumatyzmem i rozedmą płuc. Włókno pokarmowe (błonnik) pomaga zwalczać symptomy u osób cierpiących zespół nadwrażliwości jelita grubego, a witamina C i A warunkują prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Wartość energetyczna papai wynosi ok. 13 kcal, a więc jest daniem niskokalorycznym i można ten owoc stosować w dietach odchudzających.

Najlepiej papaję obrać ze skórki, przekroić i łyżką usunąć ze środka pestki. Miąższ można zjeść od razu lub przyrządzić w dowolny sposób. Pasuje do deserów i sałatek owocowych. Można też zrobić z papai pikantny chutney. Ponieważ ma podobne walory smakowe do melona, to niektórzy dodają papaję do szynki, czy krabów.

natalia

Porzeczka

Porzeczka czarna, czerwona i biała niewątpliwie pochodzą od porzeczek skalnych. Rosną na dziko w znacznej części Europy i Azji. Uprawę porzeczek rozpoczęto w XVI wieku. Od tego czasu uzyskano bardzo wiele jej odmian. Nazwa wzięła się zapewne z tego, iż porzeczki zazwyczaj rosną w lasach położonych na wilgotnych terenach zalewów rzecznych - tzw. porzeczach.

Owoc ten należy do rodziny skalnicowatych. Porzeczki nie są roślinami wymagającymi – mogą rosnąć na różnych rodzajach gleb w zacienionym i nasłonecznionym miejscu. W prawdzie pędy mają zdolność owocowania przez wiele lat, ale zaleca się po każdym zbiorze je obcinać, redukując je tylko do 8-10 pędów głównych. Owoce porzeczek z punktu widzenia botanicznego są jagodami i rosną w kiściach. Czarna porzeczka (owoc i liście) wydzielają silny aromat.

Sezon porzeczkowy jest dość krótki, trwa maksymalnie do końca sierpnia. Są bardzo wrażliwe na nacisk, dlatego należy zbierać je ostrożnie. By oddzielić maleńkie owoce od szypułek, najlepiej posłużyć się widelcem. Ich trwałość jest bardzo krótka, można je trzymać w lodówce maksymalnie dwa dni. Można też mrozić, ale najsmaczniejsze są świeże.

Zazwyczaj porzeczki je się na surowo, z cukrem, śmietaną, ale można dodawać także do ciasta, robić dżemy, konfitury, kompoty lub wyciskać na sok. Nadają się do deserów i do potraw na ostro. Niektórzy potrafią nawet robić z porzeczek wino.

natalia

Pomarancze

Pomarańcze słodkie uprawiano już 4000 lat temu w Chinach. Do Europy trafiła w średniowieczu, a 1493 r. dzięki podróżom Krzysztofa Kolumba także do Ameryki. W XVI w. na Florydzie założono pierwszą plantację pomarańczy. Obecnie uprawiana jest głównie tam, także w Kalifornii i Chinach. Na liście owoców cytrusowych pomarańcza zajmuje bezapelacyjnie pierwsze miejsce. Nie bez powodu najwięcej produkowanego na świecie soku jest właśnie z pomarańczy.

Roślina ta należy do rodziny rutowatych, rośnie do 12 m. wysokości i ma cierniste pędy. Może rosnąć tylko w ciepłych warunkach klimatycznych. Owoce, będące jagodami, mają kulisty kształt, średnicę ok. 10 cm i grubą woskowatą skórkę. W skórce znajdują się liczne gruczoły wypełnione olejkami eterycznymi. Miąższ jest pomarańczowy lub żółty, podzielony na segmenty. Obecnie istnieje ok. 1100 odmian pomarańczy.

Zaletą pomarańczy jest to, iż po 11 miesiącach dojrzewania, nie trzeba jej zrywać od razu, można dopiero po 14, bez obawy, że w wyniku tego straci na jakości. Owoce pomarańczy są dość twarde, więc można je bez problemu trzymać w domu w temperaturze pokojowej lub w lodówce. Ich okres trwałości jest dość długi. Dostępne w sprzedaży pomarańcze zazwyczaj są pryskane preparatami wydłużającymi okres ich trwałości, więc jeśli chcemy użyć tego owocu do przyrządzenia konfitury wraz ze skórką, najlepiej pytać w sklepie o niepryskane pomarańcze.

Pomarańcze najczęściej je się na surowo po uprzednim obraniu ze skórki. Można wyciskać z nichj także sok, dodawać do sałatek owocowych (także pikantnych), deserów, lodów. Można też robić dżemy i konfitury, a także pozyskiwać tzw. cukierniczą skórkę pomarańczową.

natalia

Poziomka

Poziomki należą do rodziny różowatych. Są bylinami, wieloletnimi roślinami zielnymi. Białe kwiaty dzikich poziomek usytuowane są w szczytowych partiach rośliny, nad lub pod listkami, owoce zaś są małe i pochylone są ku dołowi. Poziomki są owocami szupinkowymi, utworzonymi ze zrośniętego dna kwiatowego, na którym są osadzone bardzo liczne, właściwe orzeszki - owoce. W związku z tym nazywane są wieloorzeszkowymi. Na świecie istnieje ok. 50 gatunków poziomek, ale w Polsce są spotykane tylko trzy gatunki. Najczęściej rosną w lasach i zaroślach w okresie letnim.

Poziomki charakteryzują się silnym aromatem, dlatego podczas zakupu, należy na to zwrócić uwagę, gdyż im świeższe owoce, tym aromat silniejszy. Jeśli ktoś samodzielnie hoduje własną grządkę poziomek, wie z pewnością, że najlepiej zbierać je rano wraz z szypułkami – przeciwnie tracą sok. Owoce poziomek nadają się do przechowywania nieco dłużej niż truskawki. Można je trzymać w lodówce, jednak nie dłużej niż dwa dni, potem wyraźnie tracą na jakości. Można je także zamrażać. Najlepiej położyć w tym celu owoce na tacy, poddać wstępnemu mrożeniu, po czym wsypać do torebki albo jakiegoś pojemnika i definitywnie zamrozić. Poziomki, podobnie, jak truskawki można także suszyć, by potem jeść je z mlekiem czy jogurtem.

Świeże poziomki wraz z szypułkami należy opłukać zimną wodą i najlepiej od razu zjeść. Można je jeść z cukrem, ze śmietaną, albo deserami. Dzięki aromatowi i delikatnej słodyczy, poziomki są smaczne podane z lodami, naleśnikami, omletami, goframi, albo jako dodatek do ciast i tortów. Przepyszne są także galaretki z zanurzonymi owocami poziomek lub serniki na zimno. Z poziomek można wyrabiać pyszne mleko, koktajl, maślankę, czy jogurt poziomkowy. Jednak nie nadają się do gotowania np. na kompot.

Jeśli chodzi o wartości odżywcze, to poziomki zawierają raczej niewielką ilość witaminy A, C, B6, K i E, ale doskonale rozpuszczają kamień nazębny, i tym samym pozytywnie działają na dziąsła. Spożywanie poziomek zalecane jest podczas leczenia chorób związanych z układem moczowym. Napar z liści poziomki wspomaga proces przemiany materii.

natalia

Sliwka

Śliwa od tak dawna towarzyszy człowiekowi w gospodarstwie, że trudno ocenić, kiedy i gdzie po raz pierwszy dostrzeżono jej kulinarne walory. Najprawdopodobniej pochodzi od dzikiej formy śliwy rosnącej wokół Morza Kaspijskiego. Wiadomo także, że była uprawiana w starożytnej Grecji już 2500 lat temu, natomiast w II w. n.e. dotarła do Włoch a stamtąd do Europy południowo-środkowej i wschodniej. Współcześnie istnieje ponad 2000 gatunków śliwek różniących się rozmiarem, smakiem, kolorem i teksturą.

Owoc ten należy do rodziny różowatych. Kwitnie w marcu i maju, z kwiatów tych wyrastają potem zaokrąglone i nieco jajowate owoce, mające w środku spłaszczoną, szorstką pestkę. Pozostałe cechy anatomiczne owocu zależą od odmiany śliwy. Skórka bywa żółta, fioletowa, lekko czerwona lub zielona z często białą naleciałością, która po potarciu znika. Ponieważ śliwa niezwykle łatwo się krzyżuje, obecnie istnieje ogromna ilość gatunków i podgatunków śliw.

Śliwki można spotkać w sklepach i na straganach głównie w okresie od lipca do października. Najwyższą jakość gwarantują tylko świeżo zebrane, dojrzałe śliwki. Dlatego kupując śliwki należy zwrócić uwagę na to, czy nie są zbyt twarde, zielone i mocno matowe – te cechy wskazują na niedojrzałe i tym samym niesmacznie śliwy. Co prawda, pozostawione w temperaturze pokojowej, jeszcze trochę dojrzeją, jednak nie będą miały takiego smaku i aromatu, jak te które dojrzewają do końca na drzewie. Należy także wystrzegać się zbyt przejrzałych owoców, gdyż szybko się psują. Można je poznać po pomarszczonej skórce i bardzo miękkim miąższu. Śliwki można przez jakiś czas trzymać w temperaturze pokojowej lub w lodówce. Można także je konserwować różnymi metodami – zamrażać, suszyć, robić dżemy, musy, powidła, kompoty a nawet nalewki.

Śliwki mają w kuchni szerokie zastosowanie. Można je jeść na surowo lub piec z ciastem na słodko, suszyć lub robić nadzienia do mięs.

natalia

Truskawki

Truskawka dotarła do Europy dzięki odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w 1492 r. Uważa się, że truskawki już od tysiącleci występowały dziko, a uprawiać je zaczęto dopiero na początku ery nowożytnej. Ostatecznie ok. 1750 roku, dzięki Francuzom, powstała truskawka, jaką jadamy dziś. Współcześnie wyróżnia się ponad 600 odmian truskawek różniących się smakiem, rozmiarem i teksturą.

Truskawki należą do rodziny różowatych. Są bylinami – wieloletnimi roślinami zielnymi. Białe kwiaty zazwyczaj usytuowane są w szczytowych partiach rośliny, nad listkami, owoce pochylone są ku dołowi. Są one owocami szupinkowymi (rzekomymi), utworzonymi ze zrośniętego dna kwiatowego, na którym są osadzone bardzo liczne, właściwe orzeszki (owoce). W związku z tym nazywane są wieloorzeszkowymi. W zależności od odmiany truskawek, można się spotkać z truskawkami, które wydają owoce niemal przez całe lato, albo z truskawkami, które rodzą owoce tylko w sezonie truskawkowym, a więc w czerwcu i lipcu.

Truskawki charakteryzują się silnym aromatem, dlatego podczas zakupu, należy na to zwrócić uwagę, gdyż im świeższe owoce, tym aromat silniejszy. Nie warto kupować truskawek importowanych, ponieważ zazwyczaj są gorszej jakości. Jeśli ktoś dysponuje własną grządką truskawek, wie z pewnością, że najlepiej zbierać je rano wraz z szypułkami – przeciwnie tracą sok. Owoce te nie nadają się do zbyt długiego przechowywania. Można je trzymać w lodówce, ale maksymalnie jeden dzień, potem wyraźnie tracą na jakości. Można je także zamrażać. Najlepiej położyć owoce w tym celu na tacy, poddać wstępnemu mrożeniu, po czym wsypać do torebki albo jakiegoś pojemnika i definitywnie zamrozić. Jeśli chcemy je rozmrozić, trzeba robić to powoli. Truskawki można także suszyć, by potem jeść je z mlekiem.

Świeże truskawki wraz z szypułkami należy opłukać zimną wodą i najlepiej od razu zjeść. Truskawki można jeść z cukrem, ze śmietaną, albo z deserami. Smaczne są podawane z lodami, naleśnikami, omletami, goframi, albo jako dodatek do ciast i tortów. Przepyszne są galaretki z truskawkami lub serniki na zimno. Można z nich wyrabiać pyszne mleko, koktajl, maślankę, czy jogurt truskawkowy. W przeciwieństwie do poziomek, można je gotować np. na kompot, ale wówczas tracą swoją soczystą barwę.

natalia

Winoreśl

Znane w najstarszych cywilizacjach i uprawiane od tysięcy lat winorośle są jednymi z tych roślin, które miały dramatyczny wpływ na rozwój kultury. Jako surowiec do produkcji cenionego od milleniów wina, znalazły swoje miejsce w Biblii czy też greckich kultach Dionizosa, z których wywodzi się antyczny dramat. Już w 5 tys. p.n.e. winem raczyli się mieszkańcy Babilonii, Asyrii i Egiptu. Dziś, pośród setek odmian, obok gatunków przeznaczonych do produkcji tego cennego trunku znajdują się także większe i bardziej słodkie winogrona deserowe.

Winorośl jest pnączem, jednak jej główna łodyga z czasem drewnieje i może osiągać wysokość 10-20 metrów. Zebrane w grona, okrągłe owoce mają słodki, otoczony niezwykle cienką skórką aromatyczny miąższ, w którym znajdują się cztery do sześciu pestek. Skórka białych winogron ma kolor od bladozielonego do złocistego, czerwonych z kolei przyjmuje barwę od ciemnego różu przez fiolet aż po czerń. Zasadniczo wyróżnia się 3 rodzaje winogron: do spożycia na surowo, do produkcji wina i produkcji rodzynek.

Należy się wystrzegać winogron o nawet najmniejszych zbrązowieniach na gałązkach. Te bardzo nietrwałe owoce najlepiej spożyć od razu, przechowywane w lodówce nie wytrzymają dłużej niż dwóch dób. Przed podaniem, winogrona ostrożnie myje się ciepłą wodą, a następnie osusza na papierowym ręczniku.

Jako owoce deserowe winogrona genialnie komponują się z serem. Są również nieocenionym składnikiem licznych – i to zarówno słodkich, jak i pikantnych – sałatek. Połówki winogron bardzo dobrze nadają się do dekoracji serników i tart, a delikatny smak tych owoców utworzy idealne zestawienie z białym mięsem i rybą.