Boże Narodzenie

natalia

Wigilia i Boże Narodzenie nie tylko w Polsce

Są to jedne z niewielu świąt, poza Nowym Rokiem, obchodzone prawie na całym świecie. Ale myliłby się kto, myśląc że wszędzie jest ono obchodzone tak samo, jak w Polsce. W wigilię na polskich stołach króluje:
- Barszcz czerwony
- Kapusta z Grzybami
- Karp po żydowsku
- Pierogi z Grzybami lub z Kapustą i Grzybami
oraz generalnie dość duży wybór ryb w różnej postaci.

Jest jeszcze wiele innych tradycyjnych potraw serwowanych tego dnia, ale tu nie mamy zajmować się potrawami z naszego stołu. Zajrzyjmy na stoły innych narodowości.

U Naszych północnych sąsiadów, Szwedów, prezenty bożonarodzeniowe nazywają się julklappar co dosłownie oznacza "bożonarodzeniowe pukanie". Wzięło się to stąd, że zanim w XIX wieku, w kraju pojawił się święty Mikołaj, istniał zwyczaj anonimowego podrzucania w wigilijny wieczór prezentów pod drzwi. Pukano, zostawiano podarunki i uciekano.

Tak jak i w Polsce, w Szwecji tradycyjny zestaw potraw świątecznych pochodzi z dawnych czasów. Szwecja, w okresie średniowiecza aż do XIX wieku była bardzo ubogim krajem, w którym stale brakowało żywności. Mięso stanowiło rzadkość i jeśli je jadano, to głównie w postaci solonej. Dlatego na święta i koniec roku starano się zachować jedną żywą świnię. Świeże, nie konserwowane mięso było symbolem świątecznego luksusu.
Dlatego tradycyjny szwedzki stół wigilijny to głównie wieprzowina. Kiełbasy, nóżki w galarecie, salcesony, klopsiki, żeberka i jako główne danie specjalna, bożonarodzeniowa szynka. Gotowana lub pieczona, przyprawiona cukrem i solą i podawana na stół w całości.
Wspomnieniem dawnych czasów jest też tzw. lutfisk. Suszona ryba moczona na parę dni przed świętami w wodzie z ługiem. Najczęściej jest to molwa lub czerniak. Obecnie można ją kupić gotową, już nasiąkniętą wodą. Zwyczaj jedzenia czegoś, co także wielu rodowitych Szwedów określa jako paskudztwo, także sięga średniowiecza. Wówczas w okresie adwentu obowiązywał post. I z braku świeżych ryb zimą jedzono suszone. Po wprowadzeniu reformacji posty zostały zlikwidowane. Jednak suszona ryba tak silnie się związała z Bożym Narodzeniem, że jada się ją do dzisiaj. Lutfisk podaje się z beszamelem lub roztopionym masłem, dużą ilością soli oraz różnych rodzajów pieprzu.

Innym tradycyjnym daniem jest tzw. pokusa Jonsona. Gorąca zapiekanka ziemniaków z anchois. Obok niej na stole świątecznym musi się też znaleźć kilka rodzajów marynowanych śledzi.

Desery to najczęściej pudding ryżowy z ciepłym mlekiem i cynamonem, który zastąpił dawniejsze kasze. Ponadto do repertuaru kulinarnego uczty świątecznej należą „pepparkakor” czyli pieprzowe ciasteczka. Obecnie dawny pieprz zastąpił w nich cukier, a ciasteczka są wypiekane w formie serc, gwiazd, świnek, koziołków, choinek itp.
Zajrzyjmy teraz na stoły Naszych południowych sąsiadów, Czechów.
Najważniejszym elementem świąt jest Wigilia, która w Czechach jest dniem wolnym od pracy. Po ubraniu choinki rodziny zasiadają do stołu wigilijnego, na którym nie może zabraknąć zupy rybnej oraz smażonego karpia. Podobno najlepszy gatunek pochodzi z południowo - zachodnich Czech, z okolic Trzebonia. Tam tradycja hodowli karpia trwa już od średniowiecza. Cesarz Karol IV, specjalnym dekretem nadał tamtejszym stawom hodowlanym status stawów królewskich. Karp najczęściej jest przygotowany na czosnku, albo na kminku. Do karpia musi być podana obowiązkowo sałatka ziemniaczana z majonezem lub jogurtem.

Kuchnia czeska ma na Wigilię kilka odmian potraw z karpia:
Karp na czosnku
Karp po serbsku
Karp na ciemno
Karp na modro z masłem
Karp duszony na papryce.
i kilka innych.

Kolejna główna potrawa czeskiego stołu to już wspomniana wcześniej sałatka ziemniaczana w kilku rodzajach, z ogórkiem i kukurydzą czy choćby z słoniną i ananasem.

Czeska Wigilia nie należy do dietetycznych. Kto nie lubi ryby, nie pogardzi schabowym, czy kiełbasą koniecznie z ....sałatką ziemniaczaną. Z deserów możemy wymienić takie jak paryskie rogaliki, słone pieczywo, rogaliki waniliowe, rogaliki posypane migdałami czy koszyczki i "cukrovi" czyli przeróżne, małe słodkie ciasteczka. Ich pieczenie, wymienianie się przepisami i próbowanie to w okresie przedświątecznym w Czechach prawdziwy rytuał.

natalia

Zajrzyjmy na stoły Węgrów. Na Węgrzech Wigilia uznawana jest za Dzień Miłości. Wszyscy tego dnia są dla siebie życzliwi. Pod śnieżnobiałym obrusem, tak jak u nas, kładzie się trochę sianka - symbol urodzin Jezusa w ubogiej stajence, a na wierzchu symbole zdrowia: jabłko, czosnek i orzechy. Dania i ciasta z makiem mają zapewnić miłość w rodzinie. Tradycyjną potrawą jest indyk nadziewany kasztanami i owocami.
Na stole wigilijnym nie może zabraknąć zupy rybnej z rodzynkami i wiśniami, a także pieczonego karpia na kilka sposobów – podobnie jak w kuchni czeskiej. Z deserów i ciast najważniejsze są strucle z makiem i orzechami. Każda gospodyni powinna ich napiec jak najwięcej, by częstując całą rodzinę, sąsiadów i znajomych móc pochwalić się swoimi umiejętnościami. Oraz słodycz, którego nie powinno zabraknąć w żadnym węgierskim domu - "szalocukor" - pralinki z masą orzechową, marcepanową, waniliową lub z galaretką. Tu też kuchnia świąteczna nie jest zbytnio dietetyczna.

Grecja?. W Grecji najważniejszym świątecznym dniem jest 25 grudnia. Nie obchodzi się tu Wigilii, a jeśli już, to o bardzo późnej porze. Obchody świąt Bożego Narodzenia trwają w Grecji aż 12 dni jednak dniami wolnymi są tylko 25 i 26 grudnia.. Ważna potrawą dla Greków jest „christopsomo”, czyli chleb Chrystusa: duży, okrągły chleb z orzechami, z odciskiem drewnianej pieczęci z symbolem religijnym, jego podział, dokonywany przez głowę rodziny, to cały rytuał.. Tradycyjne świąteczne potrawy to również pieczone jagnię, pieczony prosiak lub indyk nadziewany kasztanami i ryżem. Pieczone są specjalne słodycze, w tym bardzo popularne moczone w miodowym syropie "melomakarones" i orzechowe "kourabiethes".

Kolej na Włochy. We Włoszech przed Wigilią obowiązuje ścisły post, a święta rozpoczynają się 24 grudnia kolacją. Niewielką wagę większość Włochów przywiązuje do kolacji w Wigilię. Wprawdzie jest ona bardziej uroczysta niż w zwykły dzień, je się ją przy choince - w co czwartym włoskim domu jest to prawdziwe drzewko - i szopce, zbudowanej przez niemal każdą rodzinę, ale na stole nie ma żadnych tradycyjnych dań. Jest to skromna kolacja, czasami nawet jadana w restauracji. Jest to czas oczekiwania na pasterkę, na którą wybiera się wiele rodzin.. Bożonarodzeniowe słodycze to głównie ciasteczka nadziewane figami i orzechami. Włosi najbardziej uroczyście obchodzą dzień Bożego Narodzenia, a świąteczny obiad, do którego zasiadają całymi rodzinami, trwa najczęściej do wieczora.
25 grudnia to dzień rodzinnych spotkań na wystawnym obiedzie. Dobór dań na świątecznym stole zależy od regionu Włoch. Wszędzie natomiast najważniejszy posiłek Bożego Narodzenia składa się z wielu potraw i to w jego trakcie otwierane są prezenty. Na "tradycyjne świąteczne potrawy" zapraszają także restauracje w całym kraju oferując przeróżne smakołyki. Sporą dań wykonywanych jest z ryb i owoców morza, niestety nie ma naszego swojskiego karpia.
Podczas gdy na północy Włoch w świątecznym menu są faszerowane mięsem, szynką, warzywami i serem „tortellini”, czyli pierożki w rosole, na południu popularna jest „lasagna” z sosem pomidorowym z mięsem wieprzowym i kilkoma rodzajami serów. Podawane są też zupy, na przykład z porów z ziemniakami i jajkami przepiórki oraz truflami. No i zabraknąć nie może tradycyjnie makaronów we wszelkich postaciach i dodatkach.
Danie główne stanowi wielka sztuka pieczonego mięsa. Może to być wieprzowina, jagnięcia czy też kura lub kogut z pieczonymi ziemniakami oraz warzywami. Najpopularniejszym deserem jest typowe i znane na całym świecie włoskie ciasto – „panettone” z bakaliami i posypane cukrem pudrem „pandoro” z dodatkiem czekolady, likieru.
Na stole pojawia się wiele innych deserów, między innymi tort ryżowy, a także bardzo popularne nugaty o wielu smakach z orzechami. Włosi mają swój odpowiednik piernika – „pan speziale”, ciasto z miodem i bakaliami.

Co kraj to obyczaj. Wszędzie są jakieś typowo narodowe, a czasami wręcz lokalne potrawy świąteczne. Nie w każdym kraju też obchodzi się jednakowo Wigilię i Boże Narodzenie. Ale wszędzie są jakieś tradycje, które warto uszanować będąc tam gościem. W obecnym okresie, gdzie wielu z Nas wędruje po całej Europie w poszukiwaniu pracy, nauki, czy też celach turystycznych, nie jednemu przyjdzie spędzić święta z dala od polskiej kuchni i polskich tradycji. Dlatego też warto poznać lokalne zwyczaje i wziąć aktywnie w nich udział. A niektóre potrawy przenieść na polskie stoły – warte są poznania i spróbowania.